Zapraszamy do lektury recenzji konkursowego słuchowiska Teatru Polskiego Radia „Kroki” w reżyserii Tadeusza Kabicza. Autorką jest Aleksandra Szczyrba.
*
„Tup, tup. Tupot wielkich stóp?”
Słuchowisko „Kroki” w adaptacji i reżyserii Tadeusza Kabicza zostało stworzone na podstawie dramatu o tym samym tytule Antonia Alamo. Premierę miało 10 czerwca 2023 r. w radiowej „Jedynce” Programu Polskiego Radia. Podczas Festiwalu Dwa Teatry 2024 Tadeusz Kabicz otrzymał nagrodę za oryginalność scenariusza i adaptację tekstu.
Bohaterkami słuchowiska są dość nietypowe postacie, bowiem mowa o dwóch karaluchach, które jako jedyne ocalały z dezynsekcyjnej zagłady oraz o dwóch istotach ludzkich: Carmen – matka oraz córki- Marii. Do pogromu przyczyniły się tytułowe „kroki” chodzące parami, innymi słowy człowiek. Karaluszyce zadają sobie egzystencjalne pytanie: to be or not to be? Człowiek wykazuje się obsesyjnym zachowaniem eksterminacyjnym względem karaczanów od stuleci, o czym same wiedzą, ALE tym razem jeden z „kroków” Carmen, próbuje porozumieć się międzygatunkowo – o który gatunek chodzi?
Główna oś fabularna skupia się na zderzeniu dwóch światów, ukazując różnorodność spojrzeń na życie, konflikty, codzienność. Dzieło balansuje pomiędzy komizmem dominującym w rozważaniach na o pięciu możliwościach dotyczących wyboru zgładzenia, a powagą właściwą refleksjom ogniskującą się na tematach egzystencjalnych i społecznych. W warstwie ideowej czerpie inspirację z motywów biblijnych, tj. stworzenie świata i wiecznej karze. Zostajemy postawieni przed wyborem akceptacji rzeczywistości/nieuchronnością losu i poddaniu się mu lub walki o przetrwanie, napędzanej aktywnym działaniem. Czy warto szukać ucieczki? A może rozglądać się za nadzieją na lepsze jutro?
Wybory kalaruchów metaforycznie odzwierciedlają ludzkie reakcje na trudne sytuacje życiowe. Poprzez ich rozmowy, reakcje na zagrożenie, teatr wyobraźni stawia pytania o sens walki oraz potrzebę współpracy między różnymi bytami. Dźwięk kroków ludzi, będący dla kalaruchów symbolem zagrożenia, reprezentuje także lęk przed nieznanym i przyszłością. Jednocześnie interakcje między matką a córką odzwierciedlają konflikty rodzinne oraz próby porozumienia się mimo różnic.
Dzieło łączy elementy literatury egzystencjalnej, jak na przykład dzieło Franza Kafki w kontekście przedstawienia postaci karaluchów w „Przemianie”, z humorem, zachęcając do refleksji nad relacjami i komunikacją między odmiennymi istotami – szczególnie groteskowe dialogi karaluchów, dają chwilę oddechu przy poważnych rozważaniach. W warstwie filozoficznej słuchowisko zdaje się dialogować z pytaniami stawianymi przez myślicieli, np. Alberta Camusa, o ideę buntu wobec absurdu życia.
Starannie dobrane efekty dźwiękowe, odgłosy kroków i wyjątkowo brzmiące głosy bohaterów tworzą wielowarstwowy klimat, podkreślają różnorodność emocji od lęku poprzez determinację, dzięki czemu bohaterowie stają się bardziej wiarygodni. Słuchowisko „Kroki” wymaga od słuchacza otwartości oraz uważności na wielowymiarową narrację, oferując bogate doświadczenie intelektualne. Bawi i intryguje jednocześnie, pozostawia nam przestrzeń do snucia refleksji nad relacjami, przetrwaniem oraz naturą ludzkiego (i nie tylko) istnienia.
Aleksandra Szczyrba Tekst powstał na zamówienie XXII INTERPRETACJI w ramach współpracy ze studentami kierunków: kulturoznawstwo, kultury mediów i polonistyka na Uniwersytecie Śląskim
