Strona główna / Interpretacje / Aktualności / „Śmierć Jana Pawła II”. Recenzja spektaklu konkursowego
„Śmierć Jana Pawła II”. Recenzja spektaklu konkursowego
23/11/2022

Na koniec dnia publikujemy recenzję spektaklu konkursowego (o Laur Konrada) „Śmierć Jana Pawła II” z Teatru Polskiego w Poznaniu, który został zaprezentowany w środę 23 listopada w sali koncertowej Katowice Miasto Ogrodów.

Dwie godziny umierania

Śmierć Jana Pawła II z Teatru Polskiego w Poznaniu jest rekonstrukcją umierania. Umierania ciała człowieka, który wkrótce będzie świętym, i metaforycznego odchodzenia wielkiego symbolu polskiego Kościoła, który – niestety – stał się memem.

Autorem scenariusza do tego głośnego jeszcze przed premierą spektaklu jest Paweł Dobrowolski, szef Centrum Myśli Jana Pawła II, a także dyrektor religijnego festiwalu teatralnego Epifanie. Co oznacza, że umieranie na scenie zgodne jest z faktami i ceremoniałem watykańskim, zaś dr Michał Błoch zajął się konsultacją kwestii medycznych. Agata Skwarczyńska postawiła na scenie przeźroczystą, siatkową konstrukcję kopuły Bazyliki św. Piotra. W jej wnętrzu zaaranżowano pokój, w którym papież spędza swoje ostatnie dni.

Papieża gra Michał Kaleta. A raczej nie gra, tylko całym sobą, swoim ciałem, pokazuje – bardzo realistycznie – postępujący proces choroby: drżenie rąk, brak sił, kasłanie, problemy z mówieniem, oddychaniem, jedzeniem, duszenie się wydzieliną z gardła. Brak sceny wyjścia papieża do zgromadzonych pod jego oknem, kiedy to chciał, ale nie mógł powiedzieć ani słowa, jest za to wiele innych scen, w trakcie których zmuszony jest do interakcji ze swoim otoczeniem. I w głowie kołacze się myśl: dlaczego się tak męczy? Po co? W imię cierpienia? I tu nasuwa się pytanie o zasadność odmowy dalszego leczenia, której zażądał papież, co spotęgowało ból, lub o eutanazję, której Kościół nie popiera.

Pozostali aktorzy grają lekarzy, pomocników Jana Pawła II oraz osoby, które po jego śmierci wykonają pośmiertne rytuały, m.in. umyją ciało, pomalują i ubiorą. Lekcja umierania i późniejsze przygotowania do okazania ciała zmarłego przerywane są w spektaklu w reżyserii Jakuba Skrzywanka nagranymi wspomnieniami Polaków z 5 kwietnia 2005 roku, czyli dnia, w którym papież zmarł. Są oni w różnym wieku, mają zatem odmienne punkty widzenia. Młoda dziewczyna, śmiejąc się, śpiewa Arkę. Barman zdradza, że ze złości słuchał wtedy Metalliki. Starsza pani płacze, mówiąc o tamtym wieczorze, inna przyznaje, że od razu chciała jechać do Rzymu – na pogrzeb.

Jaki jest sens tego spektaklu? Z jednej strony zależy on od widza, który może chcieć ponownie przeżyć te chwilę. Z drugiej – zdaje się, że reżyser pragnie dokonać aktu dekonstrukcji ważności Kościoła i postaci Polaka papieża. Pogrzeb Wojtyły staje się pogrzebem tej instytucji, która obecnie przechodzi poważny kryzys. Nie wspominając o pokoleniu JPII, które rozpłynęło się jak we mgle, a które miało odmienić  oblicze ziemi, na której żyjemy… Podobnie jak upadek komunizmu, którego papież stał się jednym z symboli. Ten nastał, ale czy zmieniliśmy się na lepsze?

To także widowisko na temat umierania, lekcja nie anatomii, ale agonii. Okazały, choć przecież okupiony bólem, teatr śmierci, w którym udział wzięła prawie cała Polska.

Finał Śmierci Jana Pawła II jest zaproszeniem do „ostatniego pożegnania” przy katafalku, można obejść go dookoła, zrobić zdjęcie, a na koniec – kupić gadżet w sklepiku „Vaticans souvenirs”. Komercjalizacja dotarła już dawno do bram świętego miasta, podobnie jak medialność ludzkiego życia. Ów sklepik jest chyba jedynym żartobliwym pomysłem reżysera w całej inscenizacji, poza tym unika kawałów, stara się zachować paradokumentalny charakter procesu.

Nie sposób doszukać się tu kpiny czy prowokacji. Spektakl Jakuba Skrzywanka jest jednocześnie i prosty, i szalenie trudny. Ujmujący i odpychający. Delikatny i brutalny. Pełen metafor, ale i naturalności. Na pewno jest przeżyciem dla widza wrażliwego, który w postaci zwierzchnika Kościoła na Ziemi powinien zobaczyć zwykłego człowieka.

Marta Odziomek

Tekst pochodzi z Gazety Festiwalowej nr 3 XXI INTERPRETACJI

Kategoria: Aktualności

Zobacz również: